Bijzondere manier om Staphorst te zien, door Mariëlle Vos

De installatie ‘de kopjeskast, de beuntjes, het kabinet en de stippen’ is van 8 t/m 12 september te bezichtigen in pand Buiter in Museum Staphorst.

De oneindige mogelijkheden die we hebben en de keuzes die we moeten maken leveren niet alleen een grote vrijheid op, maar ook de angst om ons ergens aan te binden, om ons ergens aan vast te houden. Dingen zijn los zand geworden, omhulsels zonder inhoud. Fases in het leven volgen elkaar op, omgevingen veranderen. De enige constante factor lijkt het ontbreken van deze factor te zijn. Durven we nog keuzes te maken of voelt het zo langzamerhand dat alles een trend is waar we in mee gaan?

Het is het ontbreken van de (ongeschreven) regels die voor gebrek aan samenhang en veiligheid zorgen, het gemis van geborgenheid. De regels hebben zich blijkbaar in een onomkeerbaar proces geleidelijk veranderd in de confronterende weidsheid van de mogelijkheden.

Alles kan en alles mag.
Volg je hart.
Blijf bij jezelf.
Als je maar gelukkig wordt.

Maar hoe dan? Wat moeten we met deze huidige regels zonder context? Wat is de juiste keuze? Wat moet ik waarborgen? En hoe moet dat? Het is niet voor niets dat er grote keuzestress heerst. Van de supermarkt tot „wat moet ik met mijn leven?” Alle opties zijn mogelijk en alle alternatieven bestaan. En juist die alternatieven waar wij ons bewust van zijn leveren die angst op, de faalangst. De angst om te falen in het maken van de juiste keuze. Door de vele mogelijkheden worden we des te meer verantwoordelijk voor ons eigen geluk, en deze bewustwording zorgt voor een algemeen gevoel van onvrede… het had namelijk ook anders gekund en dat hebben we aan onszelf te danken.

Het werk gaat niet over Staphorst, maar Staphorst was wel de aanleiding voor mijn werk en is in de vormentaal herkenbaar. Veel van mijn voorouders hebben daar geleefd. Zij wisten wat ze deden en wat ze moesten kiezen. Welke kopjes in de kopjeskast kwamen, welke kleding jaren meeging en welke meubels er op de ‘beuntjes’ kwamen te staan.

In het interieur van de staphorster boerderij worden de verschillen tussen mijn voorouders en mij zichtbaar. Achter de keuzes die zij niet hoefden te maken, schuilen de vormen die mij confronteren met de huidige werkelijkheid, de sociaal-maatschappelijke context waar ik mij in beweeg. Het zijn vormen geworden die de restruimte kaderen. De restruimte waar geen invulling aan te geven is. Het zijn vormen van schimmen waar het nooit over is gegaan. Want het ging niet over het beuntje, maar over wat er op moet blijven staan. Het ging niet over het kabinet, maar over wat er in moet blijven liggen. Het ging niet over de kopjeskast, maar over wat er in stond te pronken. En het ging niet over de stippen, maar over waar zij op geplaatst werden.

Aan de hand van gesprekken bij en bezoeken aan het Museum Staphorst heb ik mij een beeld kunnen vormen van het leven van mijn voorouders en hoe zij dit concreet hebben in gevuld. Het boek Staphorst en Rouveen van C.H. Ebbinge Wubben (1907) verschafte mij daar nog meer inzicht over. In dit boek beschrijft Wubben de ongeschreven regels van het leven in Staphorst aan het eind van de 19e eeuw. Het lezen van dit boek voelt als een uitnodiging om te handelen naar deze regels. Om de uitdaging aan te gaan en mij te confronteren met het cultuur verschil. Dit cultuur verschil is uiteindelijk niet alleen door de regels helder geworden maar door mijn beeldend onderzoek juist ook in het bestaan van deze regels.